معامله و سرمایه‌گذاری روی NFTها بدون شناخت کافی از پروژه، تیم توسعهدهنده و قرارداد هوشمند ان اف تی به ضرر در سرمایه‌گذاری منجر می‌شود.
سرمایه‌گذار بسته به نوع و حوزه پروژه ان اف تی (به عنوان مثال، بازی و هنری)، باید به حق امتیاز، ویژگی قرارداد هوشمند و قابل تغییر بودن توجه کند. بدین ترتیب خریدار پس از خرید با مشکلاتی از قبیل تغییر مالکیت، حذف حق امتیاز، تغییر متا دیتا و افزودن توکن‌های جدید، مواجه نمی‌شود.
در خرید NFT به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
برای خرید NFT به قصد سرمایه‌گذاری، شناخت کافی نسبت به محصول یا اثر هنری، فروشنده و ویژگیهای خاص توکن NFT ازجمله نکات مهمی هستند که باید درنظر بگیرید. نکات مهم در خرید NFT:
- شناخت محصول و فروشنده؛
- شناخت انواع NFTها و ویژگیهای آنها (ویژگیهایی مانند حق امتیاز)؛
- قابلیت تغییر قرارداد هوشمند؛
- توجه به روند کلی بازار ارزهای دیجیتال؛
- بررسی نقدشوندگی توکن NFT؛
- بررسی ارزش و کمیابی توکن؛
- بررسی هزینه‌های تراکنش.
1# شناخت محصول و فروشنده
برخی پروژه‌های NFT، جعلی هستند؛ و توسط افراد ناشناس سودجو و کلاهبردار ساخته می‌شوند. در این پروژه‌ها ممکن است پس از فروش، تیم توسعه دهنده ناپدید شوند و دیگر هیچ توسعه یا آپدیتی ارائه ندهند.
پس شناخت فروشنده و تیم توسعه یک نکته مهم در خرید NFT است؛ زیرا تیم توسعهدهنده محصول پس از فروش و انتقال مالکیت همچنان در اعتبار، قیمت، توسعه و بهروزرسانی ان اف تی نقش دارند.
2# شناخت انواع و ویژگیهای ان اف تی مدنظر
ان اف تیها در انواع مختلفی طبقه‌بندی می‌شوند و هرکدام از آنها، ویژگیهای متفاوتی دارند. انواع توکن‌های غیرقابل تعویض:
- هنری: آثار هنری دیجیتالی ایجاد شده بر بستر بلاکچین (مثل موسیقی هنرمندان) که از حق امتیاز برای هنرمندان پشتیبانی می‌کنند؛
- ان اف تیهای متاورس و بازی: آیتمهای درون بازی یا کاربردی در دنیای متاورس که انواع مختلفی دارند؛
- ان اف تیهای پویا: ویژگی و اطلاعات این دست از NFTها براساس اتفاقات واقعی (مثلا عملکرد یک ورزشکار در دنیای واقعی) تغییر می‌کنند؛
- ان اف تیهای قابل ارتقا: به توسعه‌دهندگان یا خریداران اجازه می‌دهند تا تغییراتی را بهطور دستی اعمال کنند.
3# قابلیت تغییر قرارداد هوشمند در NFT
در برخی از قراردادهای هوشمندNFT ، امکان تغییر ویژگیهای قرارداد (مثل حق امتیاز) وجود دارد. این موضوع به کد نویسی قرارداد بستگی دارد. درحالت کلی، قراردادهای هوشمند دو نوع هستند:
- توکن‌های غیرقابل تعویض با قرارداد هوشمند قابل تغییر (Immutable): در برخی قراردادهای هوشمند، تغییرات ویژگی‌ها امکان‌پذیر هستند، اما نکته مهم این است که تغییرات معمولا توسط توسعهدهنده یا مالک قرارداد انجام می‌شوند؛
- NFT با قرارداد هوشمند غیرقابل تغییر (Upgradable): تمام ویژگی‌ها، مثل حق امتیاز، دائمی ثبت می‌شوند و امکان تغییر آنها وجود ندارد.
توسعهدهندهNFTها امکان تغییر قرارداد را دارند اما اگر بدون اطلاع‌رسانی، دست به تغییر آنها بزنند، ممکن است بر قیمت توکن غیرمثلی تاثیر بگذارد. پس توسعهدهنده اگر قصد ویرایش داشته باشد، بهتر است که به وضوح در قرارداد ذکر شود.
4# توجه به روند کلی بازار ارزهای دیجیتال
توکن‌های غیرمثلی بخشی از صنعت بلاکچین و مربوط به بازار ارزهای دیجیتال هستند و روند کلی بازار رمز ارزها بهطور جدی روی قیمت NFTها تاثیر دارد. پس توجه به شرایط اقتصاد کلان و عوامل موثر بر تحلیل فاندامنتال ارزهای دیجیتال نیز یک نکته مهم در خرید NFT است.
5# بررسی نقدشوندگی NFT
از نکات خرید NFT که کمتر به آن توجه می‌شود، بررسی نقدشوندگی توکن است. نقدشوندگی NFTها به پلتفرم معاملاتی، عرضه و تقاضا، هزینه‌های تراکنش و شبکه بلاکچین بستگی دارد.
عوامل تاثیرگذار بر نقدشوندگی ان اف تیها:
- بازار NFT: در بازارهای معروف که حجم تراکنش بالاتری دارند، مانند OpenSea و Rarible، نقدشوندگی بالاتر است؛
- ترند بازار: مجموعه NFTهایی که در دوره خاصی ترند می‌شوند (مثل میمون‌های BAYC)، تقاضا و نقدشوندگی بالایی دارند؛
- کاربرد NFT: معمولا NFTهایی که کاربرد خاصی دارند، از نقدشوندگی بالاتری برخوردار هستند، به عنوان مثال ان اف تیهای متاورسی یا آیتمهای بازی‌های بلاکچینی؛
- هزینه‌ها و کارمزد: کارمزد پایین‌تر در نقدشوندگی تاثیرگذار است.
6# بررسی ارزش و کمیابی توکن
نکات خرید NFT فقط به قیمت و نوع توکن محدود نمی‌شود؛ بررسی کمیابی توکن با استفاده از ابزارهای تحلیل کمیابی مثل Rarity Tools یا NFT Stats نیز از جمله نکات کلیدی در ارزیابی ارزش واقعی یک NFT محسوب می‌شود.
ارزش یک توکن غیرمثلی باتوجه به محبوبیت مجموعه تولیدکننده، تاریخچه معاملات و میزان کاربردی بودن توکن، بستگی دارد. عوامل مورد توجه در بررسی ارزش NFTها:
- محبوبیت مجموعه: تیم سازنده NFT به دلایل آپدیت‌ها، تجربه، توانایی اجرای پروژه، شراکت‌ها و ارتباط با جامعه، در ارزش توکن غیرقابل تعویض تاثیر قابل توجهی دارند. محبوبیت تیم توسعه و فعالیت کاربران در شبکه‌های اجتماعی در قیمت دارایی، تاثیرگذار هستند؛
- تاریخچه معاملات: از بررسی تاریخچه معاملات، اطلاعات ارزشمندی به‌دست می‌آید؛ برای مثال، افزایش قیمت در طول زمان، نشانه‌ای از افزایش ارزش NFT است. همچنین حجم معاملات بالاتر به معنای تقاضای بالا است؛ و سابقه خرید افراد مشهور نیز می‌تواند تاثیرگذار باشد. بررسی تاریخچه معاملات و قیمت‌ها در سایت OpenSea، امکان‌پذیر است؛
- کاربرد توکن مدنظر: برخی NFTها علاوه بر ارزش هنری، کاربردهای عملی نیز دارند؛ برای مثال، برخی توکن‌ها امکان دسترسی یا شرکت در جوامع یا رویدادهای خاص را فراهم می‌کنند. همینطور برخی NFTها در بازی‌های بلاکچینی یا متاورس، آپشن‌های خاصی را در اختیار خریدار قرار می‌دهند؛
- بررسی کمیابی توکن: کمیابی، یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده قیمت NFTها است. تعداد کل ان اف تیهای مجموعه و ویژگیهای منحصربه‌فرد آن (مثل رنگ یا طرح) مورد بررسی قرار می‌گیرند. پلتفرم tools، رتبه‌بندی NFTها را از نظر کمیابی بررسی می‌کند.
7# بررسی هزینه‌های تراکنش
هنگام خرید NFT، خریدار باید کارمزدهای مختلفی شامل تراکنش شبکه، پلتفرم و انتقال به کیف پول را پرداخت کند.
- کارمزد تراکنش شبکه: به بلاکچین، ترافیک شبکه و سرعت تراکنش، بستگی دارد. اگر خریدار مایل باشد که تراکنش سریع‌تر اجرا شود، هزینه کارمزد بیشتر خواهد بود؛
- کارمزد پلتفرم: پلتفرم‌ها از خریدار و فروشنده ان اف تی کارمزد دریافت می‌کنند؛
- کارمزد انتقال به کیف پول: این کارمزد بستگی به شبکه بلاکچین NFT دارد؛ در برخی شبکه‌ها مانند اتریوم کارمزد بالاتری دارند.
جمع‌بندی
در فرایند خرید ان اف تی باید به نکاتی از قبیل شناخت فروشنده و اصالت اثر، ارزش و کمیابی توکن، نقدشوندگی، هزینه‌های کارمزد تراکنش و روند کلی بازار ارزهای دیجیتال و اقتصاد کلان، توجه کنید.
همچنین ترند بازی یا موضوع خاص و حجم معاملات خود NFT، دیگر موارد تاثیرگذار روی قیمت NFT هستند که سرمایه‌گذاران این حوزه باید به آنها توجه کنند.
