الگوریتم اثبات سهام (PoS)، با معرفی استیکینگ برای افزایش امنیت و کارکرد بلاکچین، راه‌کاری برای کاهش آسیب به محیط زیست و همچنین صرفه‌جویی در انرژی ارائه کرده است.
استیکینگ یک روش‌های کسب درآمد غیرفعال از دارایی‌های دیجیتال است که در آن، اطلاعات بلاک‌ها بدون نیاز به سیستم‌های ماینینگ بررسی و تایید می‌شوند. با این حال، این روش مانند هر نوع سرمایهگذاری دیگری، دارای ریسک‌هایی مانند ریسک نوسانات قیمت است.
استیکینگ چیست؟
استیکینگ به فرایندی گفته میشود که در آن، کاربران با نگه‌داشتن یا قفل‌کردن دارایی‌های دیجیتال در یک شبکه بلاکچین، پاداش دریافت میکنند. افراد با استیک کردن دارایی در بلاک چین‌های مبتنی بر الگوریتم PoS، به امنیت و بهبود عملکرد آن شبکه کمک میکنند. این فرآیند مشابه دریافت سود از سپرده‌گذاری در حساب‌های بانکی است.
استیکینگ نیازی به مهارت فنی بالا ندارد و هر کسی می‌تواند با آشنایی ابتدایی وارد این حوزه شود. شبکه‌هایی مانند سولانا(SOL) ، کاردانو (ADA) و اتریوم (ETH) از جمله پروژه‌هایی هستند که امکان استیکینگ را فراهم میکنند.
الگوریتم اثبات سهام (PoS) چیست؟
الگوریتم اثبات سهام (Proof of Stake)، روشی برای تایید تراکنش‌های یک بلاکچین و ایجاد بلاک جدید است. در این روش به جای استفاده از دستگاه‌های ماینینگ، کاربران مقداری از ارز دیجیتال خود را استیک کرده و در ازای آن، پاداش ساخت بلاک جدید را دریافت میکنند. قفل شدن دارایی کاربران در بلاکچین، اعتبار آن بلاکچین را افزایش میدهد.
مزایا و ریسک‌های استیگینگ
اگرچه استیکینگ ارزهای دیجیتال، درآمد غیرفعال برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند، اما با ریسک‌هایی مانند عدم موفقیت پروژه نیز همراه است.
مزایای استیکینگ
استیکینگ ارزهای دیجیتال علاوه بر ایجاد درآمد، به صرفه‌جویی در مصرف انرژی و بهبود شرایط محیط زیستی نیز کمک می‌کند.
- دریافت پاداش: مانند دریافت بهره در بانک، با استیکینگ می‌توان سود دوره‌ای دریافت کرد؛
- تقویت امنیت شبکه: شرکت در فرآیند تایید تراکنش‌ها، باعث بهبود پایداری و امنیت شبکه میشود؛
- سازگاری با محیط زیست: الگوریتم PoS برخلافPoW ، به منابع سخت‌افزاری سنگین نیازی ندارد و با محیط‌زیست سازگار است؛
- صرفه جویی در انرژی: مصرف انرژی و هزینه آن در مقایسه با استخراج پایین‌تر است؛
- ایجاد درآمد غیرفعال: بدون نیاز به فعالیت روزانه یا معامله‌گری مستمر، می‌توان به سود رسید؛
- دسترسی گسترده: بسیاری از صرافی‌ها (نوبیتکس، افکس، بایننس و ...) و کیف‌پول‌ها خدمات استیکینگ را فراهم کرده‌اند.
ریسک‌های استیکینگ
استیکینگ با ریسک‌هایی مانند ریسک انتخاب ولیدیتور یا عدم موفقیت پروژه همراه است؛ ریسک‌ها و خطرات استیکینگ:
- دوره قفل‌شدن: در طول این مدت، امکان فروش یا انتقال رمزارز وجود ندارد؛
- نوسانات قیمت: ممکن است ارزش دارایی در طول استیکینگ کاهش یابد؛
- ریسک انتخاب اعتبارسنج :(Validator) انتخاب نادرست ولیدیتور ممکن است منجر به از دست رفتن بخشی از سرمایه شود؛
- دوره بازگشایی :(Unstaking) پس از توقف استیکینگ، ممکن است نیاز باشد مدتی صبر کنید تا دارایی قابل برداشت شود؛
- ریسک عدم موفقیت پروژه: اگر پروژه با شکست مواجه شود، احتمال از دست رفتن سرمایه وجود دارد.
استخر استیکینگ چیست؟
موفقیت در تایید یک بلاک به صورت مستقیم با مقدار رمزارز قفل شده ارتباط دارد؛ هرچه مقدار رمزارز بیشتر باشد، شانس تایید یک بلاک افزایش پیدا می‌کند.
با توجه به تعداد بالای ولیدیتور‌ها در استیکینگ و سرمایه بالای آنها، مبالغ کم عملا شانسی برای تایید بلاک و دریافت پاداش آن ندارند.
استخرهای استیکینگ این امکان را فراهم میکنند تا استِیکر‌هایی با سرمایه کمتر، رمزارزهای خود را با دیگران قفل کنند و شانس تایید بلاک خود را افزایش دهند؛ بدین ترتیب، پاداش دریافتی از تایید بلاک نیز با توجه به میزان سهم هر استِیکر از رمزارزهای داخل استخر میان آنها تقسیم میشود.
روش‌های مختلف استیکینگ
برای استیکینگ رمز ارز می‌توان به صورت مستقیم به بلاکچین مورد نظر متصل شد یا از واسطه‌هایی مانند استخرهای استیکینگ استفاده کرد.
اتصال مستقیم به بلاکچین
در این روش، ابتدا استِیکر (Staker) به ولیدیتور (Validator) شبکه تبدیل شده و در فرایند تایید بلاک‌ها به صورت مستقیم نقش دارد. برای این کار نیاز است تا مقداری از ارز دیجیتال بومی شبکه، به صورت مستقیم در بلاکچین قفل شود.
بعد از قفل شدن ارز دیجیتال، لازم است تا یک کامپیوتر به صورت شبانه روزی به بلاکچین متصل شده و به تایید بلاک‌ها بپردازد.
در این روش، پاداش دریافتی از دیگر روش‌ها بیشتر است اما به سرمایه زیاد، دانش بالا در زمینه بلاکچین و ... نیاز است.
در ازای بروز هرگونه مشکل و ایجاد اختلال در فرایند تایید بلاک برای ولیدیتور، مقداری از سرمایه قفل شده به عنوان جریمه کسر خواهد شد.
استفاده از واسطه برای اتصال به بلاکچین
در این روش افراد به استخر نقدینگی یک ولیدیتور دیگر متصل شده و دخالتی در فرایند تایید بلاک‌ها ندارند.
این روش یک سرمایهگذاری غیرفعال کامل است که در آن نیازی به دانش بالا در زمینه بلاکچین نیست، تنها باید سرمایه در یک پلتفرم استیکینگ قفل شود؛ به طبع، پاداش دریافتی این روش نسبت به اتصال مستقیم به بلاکچین کمتر خواهد بود.
روش‌های مختلفی برای اتصال به یک واسطه برای استیکینگ وجود؛ هرکدام از این روش‌ها دارای مقدار پاداش متفاوتی هستند.
استیکینگ قفل شده (Locked Staking)
در این روش، استِیکر (Staker) به استخر نقدینگی یک ولیدیتور (Validator) متصل شده و مقدار رمز ارز مورد نظر را به مدت مشخص در یک کیف‌پول یا صرافی قفل می‌کند.
مدت زمان قفل شدن دارایی، از قبل مشخص شده است و در صورت انصراف از شرکت در استیکینگ پیش از موعد توافقی، رمز ارز قفل شده با کسر جریمه، از حالت قفل خارج میشود.
استیکینگ سرد (Cold Staking)
در این روش دارایی داخل یک کیف‌پول سرد بدون اتصال به اینترنت قفل شده و کلید‌های خصوصی آن در اختیار استِیکر باقی می‌ماند.
استِیکر با امضا کردن یک قرارداد هوشمند، وکالت استفاده از دارایی دیجیتال برای امور تایید بلاک‌ها را به ولیدیتور میدهد و دارایی را در کیف‌پول سرد نزد خود نگه‌داری می‌کند.
در صورت خروج دارایی از کیف‌پول سرد، روند واریز پاداش پایان می‌یابد؛ سپس، مقدار سود دارایی قفل‌شده به استِیکر پرداخت میشود.
استیکینگ منعطف (Flexible Staking)
در این روش دارایی مورد نظر در یک صرافی یا کیف‌پول نگه‌داری شده و قفل نمی‌شود.
در روش منعطف، جریمه‌ای برای برداشت دارایی زودتر از موعد قرارداد وجود ندارد، این موضوع باعث شده تا مقدار پاداش دریافتی در این روش نسبت به دیگر روش‌ها پایین‌تر باشد.
لیکوئید استیکینگ (Liquide Staking)
در این روش بعد از قفل شدن دارایی مورد نظر، استِیکر به تعداد و ارزش توکن قفل، توکنی هم‌اسم با توکن قفل شده [ با پیشوند ST] دریافت می‌کند.
این توکن تمام قابلیت‌های توکن قفل شده را دارد و استِیکر می‌تواند با آن به معامله بپردازد. در این روش، استِیکر هرزمان که قصد اتمام فرایند استیکنگ را داشته باشد، باید توکن جایگزین را ارائه دهد و دارایی خود را دریافت کند؛ بعد از این فرایند، توکن جایگزین سوزانده میشود.
استیک در صرافی‌های متمرکز
در این روش، استِیکر دارایی مورد نظر خود را در یک صرافی متمرکز (CEX) واریز کرده و باقی کارهای استیکینگ را به صرافی می‌سپارد.
در این روش نیازی به دانش فنی در حوزه بلاکچین وجود ندارد و تنها لازم است تا صرافی انتخابی اعتبار سنجی شده و سود استیکینگ مورد بررسی قرار بگیرد.
ری استیکنیگ (Restaking)
مفهوم ری استیکینگ (Restaking) در لایه اجماع (Consensus Lyer) اتریوم تعریف شده است. ری استیکینگ با پروتکل‌های مختص به خود، شرایط فعال کردن مجدد توکن‌های قفل شده را فراهم کرده است.
این روش اجازه میدهد تا استِیک‌کننده از توکن‌های خود در چندین شبکه برای تامین امنیت استفاده کند و مقدار پاداش را افزایش دهد.
پروتکل‌های برتر ری‍استیکینگ عبارتند از:
- رنزو (Renzo)
- اترفای (Etherfi)
- ایگن لیر (Eaghen Lyer)
آموزش استیکینگ
برای شروع استیکینگ و تبدیل شدن به استِیکر لازم است تا ابتدا روش استیکینگ وابسته به استراتژی سرمایهگذاری هر فرد انتخاب شود. مراحل انجام استیکینگ:
- انتخاب رمزارز متناسب با روش استیکینگ؛
- نصب کیف‌پول و انتقال رمزارز مورد نظر؛
- امضای قراردادهوشمند و شروع استیکینگ.
1# انتخاب رمزارز متناسب با روش استیکینگ
برای انتخاب رمزارز، ابتدا باید هدف سرمایهگذاری انتخاب شود. در صورتی که هدف سرمایهگذاری، دریافت سود از هولد یک ارز و استیک آن برای ایجاد یک درآمد غیرفعال در کنار سود هولد است، باید روند بلند‌مدت آن ارز مورد بررسی قرار گرفته تا از ریسک نوسانات قیمت کاهش پیدا کند.
برای حذف ریسک نوسانات قیمت، بهتر است تا از استیبل‌کوین ها (Stablecoin) برای استیکینگ استفاده شود؛ ارزش استیبل‌کوین‌ها همیشه برابر با 1 دلار است.
2#نصب کیف‌پول و انتقال رمزارز مورد نظر
در این مرحله، موارد مربوط به تهیه و راه‌اندازی کیف‌پول انجام میشود:
- آماده‌سازی کیف‌پول برای استیکینگ؛
- تهیه کیف‌پول مورد نظراز فروشگاه‌های معتبر همچون اپ استور و گوگل پلی؛
- ایجاد حساب کاربری در کیف پول؛
- تکمیل تنظیمات امنیتی مانند تایید دو مرحله‌ای؛
- انتقال رمزارز موردنظر به کیف پول.
3# امضای قرارداد هوشمند و شروع استیکینگ
در مرحله بعدی باید از بخش برنامه‌های غیرمتمرکز (DApp) کیف‌پول، پلتفرم موردنظر برای استیکینگ پیدا شده و اتصال کیف پول به آن پلتفرم انجام میشود.
در این مرحله مقدار رمزارز مورد نظر برای استیکینگ قفل شده و با امضای قرارداد هوشمند، فرایند استیکینگ آغاز میشود.
نکات مهم برای استیکینگ رمز ارز
برای شروع استیکینگ لازم است تا نکاتی از جمله بررسی اعتبار پلتفرم، هزینه‌ها، مدت زمان قرارداد هوشمند و ... مورد بررسی قرار بگیرد تا حدالامکان ریسک‌های سرمایهگذاری کاهش پیدا کند.
نکات مهم برای استیکینگ رمزارز:
- بررسی اعتبار پلتفرم انتخابی: اعتبار و سابقه پلتفرم باید از طریق بررسی‌های تخصصی و نظرات کاربران مورد بررسی قرار بگیرد؛
- بررسی حداقل زمان قفل شدن دارایی برای دریافت پاداش: این مدت زمان از چند روز تا چند ماه می‌تواند متغییر باشد، این فاکتور باید با توجه به هدف سرمایهگذاری بررسی شود؛
- هزینه‌های استیکینگ: برآورد هزینه‌هایی همچون کارمزد انتقال، کارمزد نگه‌داری، کارمزد استیکینگ و ... حائز اهمیت است؛
- بررسی دستور‌های قرارداد هوشمند: برخی از قراردادهای هوشمند علاوه بر دستورات استیکینگ، دستورات پنهان دیگری نیز دارند که امکان بررسی آنها با مطالعه کد نوشته شده وجود دارد؛
- پاداش استیکینگ: پلتفرم‌های استیکینگ درصد متفاوتی برای پاداش با توجه به رمزارز و مدت زمان استیکینگ ارائه می‌دهند؛
- تحلیل رمزارز مورد استفاده: برای کاهش ریسک نوسانات قیمت باید روند طولانی مدت رمزارز مورد استفاده با استفاده از تحلیل تکنیکال و فاندامنتال بررسی شود.
آیا ضرر ناپایدار (Impermanent Loss) در استیکینگ رخ میدهد؟
خیر؛ بر خلاف باور رایج این اتفاق در استیکینگ رخ نمی‌دهد.
ضرر ناپایدار مختص تامینکنندگان نقدینگی استخرهای صرافی غیرمتمرکز است؛ از این رو، در مواقع نوسان شدید قیمت یکی از جفت‌ارز‌های قفل شده داخل استخر نقدینگی، صرافی غیرمتمرکز برای ایجاد تعادل میان جفت ارز شروع به فروش یا خرید از رمزارزی می‌کند که دچار نوسان شدید شده است؛ به همین دلیل، به ضرر حاصل از این خرید و فروش، ضرر ناپایدار گفته میشود.
بهترین ارزهای دیجیتال برای استیکینگ
برای استیکینگ، رمزارز‌هایی قابل استفاده هستند که از الگوریتم اثبات سهام (PoS) استفاده میکنند.
ارزهای مختلف، درصد سود سالیانه (APY) متفاوتی ارائه می‌دهند که بسته به پروژه آن رمزارز متفاوت است. معرفی بهترین ارزهای دیجیتال برای استیکینگ در سال 2025:
نام رمزارز | درصد سود سالیانه (APY) |
اتریوم (ETH) | %4 |
آوالانچ (AVAX) | %7 |
بایننس کوین (BNB) | %2 |
اپتوس (Aptos) | %7 |
متیک (Matic) | %4 |
پولکادات (DOT) | %11 |
کاردانو (ADA) | %3 |
ترون (TRX) | %5 |
کازماس (cosmos) | %20 |
آلگوراند (ALGO) | %11 |
سولانا (SOL) | %8 |
هایپر‌لیکوئید (HYPE) | %2 |
جمع‌بندی
ایجاد الگوریتم اثبات سهام (PoS) باعث شده تا امکان استخراج رمزارز بدون نیاز به دستگاه‌های ماینینگ قوی، با مفهوم استیکینگ (Staking) فراهم شود. در استیکینگ، مقداری از رمزارز بومی یک بلاکچین قفل شده که باعث ایجاد امنیت و کارکرد بلاکچین میشود.
بعد از تایید هر بلاک، بلاکچین مقداری از رمزارز بومی خود را تولید و منتشر می‌کند که این رمز ارز به عنوان پاداش به استِیکرها پرداخت میشود.
به دو روش مستقیم و غیر مستقیم، امکان اتصال به بلاکچین و استیکینگ وجود دارد، در روش مستقیم به دانش فناوری بلاکچین و سرمایه زیاد نیاز است؛ در مقابل، در روش غیرمستقیم، استِیکر به عنوان یک سرمایهگذار، توسط یک واسطه به بلاکچین متصل میشود.
در روش اتصال غیرمستقیم، با روش‌های مختلفی از جمله استیکینگ قفل شده (Locked Staking)، استیکینگ سرد (Cold Staking)، لیکوئید استیکینگ (Liquide Staking) و ...، امکان قفل کردن سرمایه و شروع فرایند استیکینگ وجود دارد.
