Head and shoulders formasyonu, arz ve talep hissiyatındaki değişimleri yansıtan klasik dönüş formasyonları arasında yer alır. Bu formasyon üç ardışık zirveden oluşur. Bu zirveler şekillendikçe, hacim ve fiyat momentumu değişmeye başlar.
Head and shoulders formasyonunun, RSI gibi diğer teknik analiz araçlarıyla birleştirilmesi, işlem başarı oranını (Win Rate) artırır.
Head and Shoulders Formasyonu Nedir?
Head and shoulders formasyonu genellikle bir trendin sonunda oluşur. Fiyat, bir zirve (sol omuz), daha yüksek bir zirve (baş) ve daha düşük bir zirve (sağ omuz) yaratarak trendin zayıfladığını gösterir.
Bu formasyon, trendin sonunda fiyatın daha yüksek zirveler oluşturamaması ya da direnç bölgelerini aşamaması anlamına gelir. Bu durumda olası bir trend dönüşü beklenir.
Head and shoulders formasyonu Forex, kripto paralar ve hisse senetleri dâhil olmak üzere tüm finansal piyasalarda geçerlidir ve farklı zaman dilimlerinde oluşabilir.
Head and Shoulders Formasyonunun Avantajları ve Dezavantajları
Head and shoulders formasyonu, açıkça tanımlanmış bir kırılım seviyesi sayesinde trend dönüşlerini belirlemede oldukça faydalıdır. Ancak formasyonun güvenilirliği, bileşenlerin şekli, piyasa koşulları ve daha fazlası gibi çeşitli faktörlere bağlıdır.
Dezavantajlar | Avantajlar |
Volatil piyasalarda sahte sinyaller oluşabilir | Trend devamındaki yapısal zayıflığı tespit edebilir |
Geçerli bir boyun çizgisi kırılımına yüksek bağımlılık | Tüm zaman dilimlerinde geçerlidir |
Hacim veya göstergelerle teyit gerektirir | Açık geçersizlik seviyesi sağlar |
Boyun çizgisinin çizim şekline duyarlıdır | Net Zarar durdur ve ve kar al seviyeleri sunar |
Formasyonun Bileşenleri
Head and shoulders formasyonu, her biri yapının geri dönüş karakterini şekillendiren dört ana bileşenden oluşur.
Bu bileşenlerin sıralaması ve davranışsal özellikleri, bu formasyonun analizinin temelini oluşturur:
- Sol Omuz: Güçlü bir boğa hareketinden sonra oluşan ilk zirvedir, genellikle yüksek likiditeyle birlikte gelir;
- Baş: İlk zirveden daha yüksek olan ikinci zirvedir ve alıcıların direnci kırma yönündeki son çabasıdır;
- Sağ Omuz: Formasyonun üçüncü ve son zirvesidir, baştan daha düşüktür ve genellikle daha az likiditeye sahiptir;
- Boyun Çizgisi: Yapı içindeki düzeltme hareketlerinin sonlarını birleştiren destek çizgisidir. Bu çizgi piyasa koşullarına bağlı olarak eğik veya yatay olabilir.
Nasıl İşlem Yapılır?
Bu formasyona göre işlem yapmak, boyun çizgisi kırılımının doğru şekilde tespit edilmesini ve oluşum süresince likidite davranışının izlenmesini gerektirir.
İşleme yalnızca kırılım geçerli şekilde onaylandıysa ve fiyat bu çizginin altında kaldıysa girilmelidir.
İşleme Giriş
Head and shoulders formasyonuyla iki farklı işlem giriş yöntemi vardır, her biri farklı risk seviyeleri içerir:
- Agresif Giriş: Boyun çizgisi kırılır kırılmaz işleme girilir. Stop loss, sağ omzun biraz üzerine yerleştirilir. Ek onay alınmaz;
- Temkinli Giriş: Boyun çizgisine doğru geri çekilme beklenir ve ardından mum formasyonları gibi tamamlayıcı onaylarla pozisyona girilir.
Kâr Alma ve Zarar Durdurma
Take profit (TP) seviyesini belirlemek için, baş ile boyun çizgisi arasındaki mesafe ölçülür. Ardından, TP emri bu mesafenin aynısı olacak şekilde boyun çizgisinin altına yerleştirilir.
Ayrıca, iki farklı stop loss bölgesi vardır:
- Sağ Omuzun Üzerinde: Bu alan stop-hunting riskini azaltır, ancak daha düşük bir risk-ödül oranı sunar;
- Boyun Çizgisi Kırılım Mumunun Üzerinde: Bu seviye daha iyi risk-ödül oranı sağlar fakat stop-hunting olasılığını artırır.
Ters Head and Shoulders Formasyonu
Ters head and shoulders formasyonu yapısal olarak klasik versiyonla benzerdir; ancak trend yönü ve boyun çizgisi kırılımı ters yöndedir.
Bu formasyon bir ayı trendinin sonunda oluşur. Güçlü bir düşüş hareketinden sonra, üç ardışık dip farklı seviyelerde belirir: ilk dip sol omuz, ikinci dip baş, üçüncü dip sağ omuz olarak adlandırılır.
Bu yapıda boyun çizgisi yukarı yönlü kırılır. Kırılım sırasında hacimde ani bir artış, formasyonun güvenilirliğini artırır.
Formasyonla İlgili Temel Noktalar
Head and shoulders formasyonunun geçerliliğini değerlendirmek için; hacim, boyun çizgisi eğimi ve omuz simetrisi gibi değişkenler göz önünde bulundurulmalıdır.
Bu faktörlerin analizi, arz-talep dengesindeki değişimleri tanımada yardımcı olur ve ticaret başarı oranını artırır.
Boyun Çizgisi Eğimi
Boyun çizgisi yatay, yukarı ya da aşağı eğimli olabilir. Aşağı eğimli boyun çizgisi, ayı baskısını daha güçlü yansıtır. Buna karşılık, yukarı eğimli boyun çizgileri, formasyonun güvenilirliğini düşürür.
İşlem Hacmi
Formasyon oluşumunun başında hacim en yüksektir. Yapı geliştikçe hacim kademeli olarak azalır. Sağ omuz şekillenirken hacim genellikle en düşük seviyededir. Ancak, boyun çizgisi kırıldığında hacimde ani bir artış, formasyonun gücünü doğrular.
Omuz Simetrisi
Omuz yüksekliklerinde küçük farklar doğaldır; ancak bu farklar ne kadar az olursa, formasyon o kadar güvenilir hale gelir.
Ayrıca, iki omuz arasındaki zaman aralığı da önemlidir. Bu sürenin kısa olması, yapının geçerliliğini artırır.
Kırılımdan Önceki Fiyat Davranışı
Kırılım öncesindeki yukarı yönlü fiyat hareketleri zayıfsa, bu durum formasyonun geçerliliğini artırır.
Ayrıca, fiyatın dar aralıklarda sıkışması ve kısa süreli konsolidasyonlar, alıcıların güçsüzlüğünü ve satıcıların hakimiyetinin arttığını gösterir.
Kırılımın Teyidi
Boyun çizgisi kırıldıktan sonra, fiyat hareketi (price action) analiz edilerek fiyatın bu çizginin altında nasıl sabitlendiği değerlendirilmelidir. Bu analiz, kırılımın geçerliliğini ortaya koyar. Ayrıca, RSI göstergesi bu noktada kırılımın momentum gücünü teyit etmek için yardımcı bir araçtır.
Eğer uzun fitiller oluşur ve fiyat boyun çizgisi altında sabitlenemezse, bu genellikle zayıf bir kırılım ve eski trende geri dönüş olasılığı anlamına gelir.
Head and Shoulders Formasyonunda Likidite Davranışı
Head and shoulders formasyonunda, doğrulanmış bir kırılımdan önce piyasa emir akışı içinde bilinçli likidite hareketleri meydana gelir.
Birçok durumda, sağ omuzun üstünde veya boyun çizgisi çevresinde önemli likidite birikimi görülür. Bu bölgelerde Piyasa Yapıcı sahte hareketler veya stop-hunting yoluyla likiditeyi emer ve ardından gerçek yönlü fiyat hareketini başlatır.
Bu davranış, genellikle sahte kırılımlar veya boyun çizgisi çevresindeki geçici delmeler şeklinde görülür ve ana hareketten önce gerçekleşir.
Ayrıca, formasyonun önemli bölgelerinde oluşan sıkışmış likidite alanları, piyasadaki arz-talep dengesizliğini yansıtır ve fiyatın yönlü bir harekete hazırlandığını gösterir.
Formasyonun Geçerliliğinin Değerlendirilmesi
Head and shoulders formasyonunun geçerliliğini belirlemek için, yalnızca görsel özellikleri değil; aynı zamanda yapısal konumu ve oluşum mantığı da incelenmelidir.
Çoğu zaman, görsel olarak head and shoulders formasyonuna benzeyen yapılar gözlemlenir; ancak bu formasyonlar, trend dönüşü için doğru bağlamda ya da ideal bölgelerde oluşmaz.
Örneğin, hızlı şekilde ve dengesiz biçimde oluşmuş bir sağ omuz ya da yatay bir trendin orta bölgesinde gelişen bir formasyon, düşük formasyon güvenilirliğinin göstergesidir.
Bazen eksik head and shoulders yapıları veya yanıltıcı fiyat kombinasyonları, formasyonun yanlış yorumlanmasına ve zarar eden işlemlere yol açabilir.
Ticaret Stratejisi: Head and Shoulders Formasyonunu RSI Göstergesiyle Birleştirmek
Bu ticaret stratejisi, yalnızca piyasa yapısının analizi değil; aynı zamanda RSI göstergesiyle momentum değişiklikleri de dikkate alınır. Bu sayede işlem başarı oranı yükseltilir.
#1 Yapının Tamamının Belirlenmesi
İlk adımda, head and shoulders formasyonunun tam olarak oluştuğu teyit edilmelidir. Özellikle omuzların yüksekliği birbirine yakın olmalıdır.
Ayrıca, aşağı eğimli bir boyun çizgisi, bu stratejinin güvenilirliğini artırır.
#2 Sağ Omuzda RSI Uyumsuzluğu
Formasyon yapısı doğrulandıktan sonra, RSI göstergesinde sağ omuz ile baş arasında ayı uyumsuzluğu (bearish divergence) aranır.
Eğer RSI’de sağ omuz sırasında, baş kısmına kıyasla daha düşük bir zirve oluşmuşsa, bu durum fiyat balonu gelişimini gösterir ve fiyatın düşme ihtimalini artırır.
#3 Boyun Çizgisi Kırılımı ile RSI’nin 50 Altına Düşmesi
Bu stratejinin bir sonraki adımı, boyun çizgisi kırılırken RSI’nin aynı anda 50 seviyesinin altına düşmesidir.
Bu çakışma, uyumsuzluğun çözülmeye başladığını ve fiyat balonunun patlamak üzere olduğunu gösterir.
#4 Giriş Sinyalinin Nihai Teyidi
Geçerli bir kırılımın ardından RSI tarafından momentum teyidi de sağlanırsa, fiyat boyun çizgisinin altında sabitlendiğinde pozisyona giriş yapılır.
Ancak stratejinin herhangi bir kısmı alıcı zayıflığını doğrulamıyorsa, işlem sinyali geçersiz kabul edilir.
Sonuç
Head and shoulders formasyonu, klasik dönüş formasyonları arasında yer alır. Bu yapı, bir trendin sonunda oluşur ve mevcut trendin zayıflığını yansıtır.
Bu formasyon en etkili şekilde, fiyat davranışları ve likidite yapısının ayrıntılı analizi ile birlikte kullanıldığında verimli sonuç verir.
Yapının bileşenlerinin doğru tanımlanması, uygun konumda oluşması ve boyun çizgisi kırılımının teyit edilmesi, bu stratejinin işlem başarı oranını belirleyen ana faktörlerdir.
Ayrıca bu formasyonun RSI göstergesiyle birleştirilmesi, sahte sinyallerin filtrelenmesini sağlar ve daha güçlü giriş noktaları sunar.
