Forex piyasasında işlemler çoğunlukla bir günden fazla açık kalır ve bu nedenle gecelik swaplara tabi olur.
Swap, temelde iki para birimi arasındaki faiz oranı farkına göre hesaplanan faizdir. İslami fıkha göre bu tür faiz riba sayılır ve yasaktır.
Şeriat prensiplerine bağlı Müslüman yatırımcılar swap içeren hesapları kullanamaz. Bunun sonucunda, swap ödemeden veya almadan Forex piyasasında işlem yapmayı mümkün kılan İslami hesap tasarlandı.
Bu hesaplar, Müslümanların dini yasaklarla karşılaşmadan küresel finans piyasalarına katılmalarına imkân tanır.
İslami Hesap Nedir?
Forex’te İslami hesap, İslami fıkha uygun şekilde tasarlanmış ve gecelik faiz (Swap) içermeyen bir işlem hesabı türüdür.
Standart Forex işlemlerinde, eğer bir pozisyon gece boyunca açık kalırsa, aradaki faiz oranı farkına göre broker swap ücreti tahakkuk ettirir veya yatırır. İslam’da bu riba kabul edilir.
İslami hesap, swapı tamamen kaldırarak bu sorunu ortadan kaldırır. Bu hesapta yatırımcı ne faiz öder ne de faiz alır. Bu, standart hesaplara kıyasla temel farktır.
Bazı brokerler, hesabı ticari açıdan sürdürülebilir tutmak için swap yerine sabit komisyon veya alternatif bir maliyet yapısı uygulayabilir. Ancak İslami hesabın temel prensibi ribanın kaldırılmasıdır; böylece Forex piyasasında helal işlem yapılabilir.
Swap Nedir ve İslami Hesapta Ne Rol Oynar?
Swap, Forex işlemlerinde bir pozisyonu gece boyunca taşımak için uygulanan maliyet veya kârdır. İşlem yapılan iki para birimi arasındaki faiz oranı farkına göre hesaplanır.
Daha yüksek faiz oranına sahip bir para birimini alıp düşük faiz oranlı olanı satarsanız genellikle pozitif swap alırsınız; tersi durumda negatif swap ödersiniz.
Örneğin, EUR/USD satın alırsanız ve euronun faiz oranı dolarınkinden yüksekse, broker gün sonunda hesabınıza swap yatırır. Tersi durumda negatif swap düşülür.
Swap Neden İslam’da Yasaktır?
İslami fıkıhta riba, borç verme veya ödemeyi erteleme karşılığında faiz alma veya ödeme anlamına gelir.
Swap esasen aynı tür banka faizini temsil eder; zamana ve orana göre hesaplanır, bu da riba olarak sınıflandırılır ve haramdır.
Yatırımcılar, herhangi bir üretim veya emek olmadan faiz temelli kâr veya zarar elde eder ya da öder, bu da Şeriat prensipleriyle çelişir.
Swap, Komisyon ve Spread Arasındaki Fark
Forex işlemlerinde spread, komisyon ve swap gibi maliyetler vardır ve her birinin kendine özgü özellikleri bulunur. Swapın neden yasaklandığını anlamak için diğer işlem maliyetlerinden ayrıştırılması gerekir:
- Komisyon, broker tarafından işlem gerçekleştirme karşılığında alınan sabit ücrettir; zamana veya faiz oranlarına bağlı değildir;
- Spread Forex’te Alış (Ask) fiyatı ile Satış (Bid) fiyatı arasındaki farktır ve brokerin anlık geliridir;
- Swap, yalnızca bir pozisyon gece açık kaldığında uygulanan, zamana bağlı faiz temelli bir maliyettir ve bu nedenle riba sayılır.
Kimler İslami Hesap Kullanmalı?
İslami hesap yalnızca dini bir gereklilik değil, aynı zamanda özel ihtiyaç ve inançlara sahip yatırımcılar için net bir çözümdür.
Şeriata uygunluk ve faizden kaçınmanın yanında, İslami değerlere uygun bir işlem çerçevesi sağlar.
Şeriata Bağlı Müslüman Yatırımcılar
İslami prensiplere sıkı sıkıya bağlı yatırımcılar için faiz içeren standart hesap kullanmak caiz değildir. İslami hesap, ribasız Forex işlemlerine imkân tanıyan tek seçenektir.
Faiz Oranlarına Duyarlı Yatırımcılar
Bazı yatırımcılar, dini bağlam dışında da faiz temelli sistemlere dahil olmak istemez. Onlar için İslami hesap, geleneksel finansın alternatifi işlevi görür.
Uzun Vadeli Forex Yatırımcıları
Pozisyonlarını gece boyunca taşıyan yatırımcılar genellikle ağır swap maliyetleriyle karşılaşır.
İslami hesapta bu maliyetler kaldırıldığı için uzun vadeli pozisyon yönetimi faiz olmadan mümkün olur.
İslami Hesapların Özellikleri
İslami hesaplar, standart Forex hesaplarından farklı yapıya ve ayırt edici özelliklere sahiptir. Başlıca özellikler:
- Swap’sız
- Anında Emir Gerçekleştirme
- Bazı brokerlerde sınırlamalar
- Alternatif komisyon ücretleri
Swap’sız
İslami hesabın en önemli özelliği, gecelik faizin tamamen kaldırılmasıdır. Bir pozisyonu birkaç gece açık tutmak swap maliyeti doğurmaz; bu da Şeriata uygunluğu garanti eder.
Anında Emir Gerçekleştirme
Birçok İslami hesap, işlemleri gecikme olmadan anında gerçekleştirecek şekilde yapılandırılmıştır. Bu, gecikmeli emir gerçekleştirme ihtilaflarını önler ve şeffaflığı artırır.
Bazı Brokerlerde Sınırlamalar
Bazı brokerler yalnızca belirli döviz çiftlerinde İslami hesap sunar veya bunları belirli işlem türleriyle sınırlandırır; örneğin CFD’ler veya emtialar hariç tutulabilir. Politikalar brokera göre değişir.
Alternatif Komisyon Ücretleri
Bazı durumlarda brokerler swap yerine işlem başına sabit komisyon uygular. Bu ücret faiz temelli değil hizmet bedeli niteliğindedir; ancak toplam işlem maliyetini artırabilir.
Bu nedenle yatırımcılar İslami hesap seçmeden önce ücret yapılarını dikkatle incelemelidir.
İslami Hesapların Avantajları ve Dezavantajları
İslami hesaplar, Forex işlemlerinde ribayı ortadan kaldırmaya yönelik bir çözüm sunsa da, brokerlerin getirdiği bazı sınırlamalar veya maliyet yapılarıyla gelebilir.
İslami hesapların avantaj ve dezavantaj tablosu:
Avantajlar | Dezavantajlar |
Swap yok (gecelik faiz) | Bazı brokerlerde sınırlı erişim |
Şeriata uygunluk | Sabit komisyonlarla değiştirilme |
Uzun vadeli işlem için uygun | Bazı işlem enstrümanlarında kısıtlamalar |
Faiz ödemesi veya alımı yok | Aktifleştirme için broker onayı gerekir |
İslami Hesap Açmadan Önce Önemli Noktalar
İslami Forex hesabı açmadan önce hesap koşullarını ayrıntılı incelemek şarttır. Pek çok broker “İslami Hesap” reklamı yapar ancak gerçek Şeriat uyumu sağlamaz. Kontrol edilmesi gereken noktalar:
- Brokerin İslami hesabının güvenilirliği: Swapların gerçekten kaldırıldığından ve gizli maliyetlerle değiştirilmediğinden emin olun;
- Sözleşme detayları: Brokerlerin İslami hesaplara özel Şartlar & Koşullarında sınırlamalar olabilir; örneğin sınırlı taşıma süreleri veya belirli işlem enstrümanları;
- Swap kaldırma mekanizması: Tüm sembollerde swapların kalıcı olarak kaldırılıp kaldırılmadığını veya yalnızca sınırlı süre/çiftlere uygulanıp uygulanmadığını doğrulayın;
- Komisyonların şeffaflığı: Brokerin swap yerine faizsiz, net komisyonlar koyduğunu teyit edin. Şeffaflık eksikliği Şeriat açısından sorun doğurabilir.
Brokerlerde İslami Hesap Kaydı Koşulları
Brokerlerde İslami hesap açmak genellikle kolaydır ve diğer hesap açılışlarıyla benzerdir; tek fark İslami hesap seçeneğinin işaretlenmesidir.
Bazı brokerler aktifleştirme için ek talep isterken, bazıları ek belgeler veya kanıt talep edebilir. Adımlar:
İlk Kayıt ve Hesap Seçimi
Brokerin web sitesinde hesap açma sırasında yatırımcıların “İslami Hesap” veya “Swap-Free” seçmesi gerekir. Bazı platformlarda bu seçenek doğrudan bulunur; diğerlerinde manuel seçim veya destek ekibi onayı gerekir.
Kimlik Belgelerinin Sunulması (KYC)
Doğrulama için pasaport, kimlik kartı veya ikamet belgesi gibi belgeler gerekir. Bu tüm gerçek hesaplarda zorunludur, İslami hesaplar da dâhil.
Aktivasyon Talebi Gönderme (bazı brokerlerde)
Bazı brokerler İslami hesapları otomatik olarak aktifleştirmez. Bu durumda yatırımcılar bir talep bileti göndermeli veya özel İslami Hesap formu doldurmalıdır.
Nadir de olsa, brokerler din veya milliyet kanıtı isteyebilir; ancak bu yaygın değildir.
Sonuç
İslami Forex hesabı, işlemlerden ribayı kaldırmak için tasarlanmış swap’sız bir işlem yapısıdır. İslami prensiplere uyan veya faiz temelli sistemlerden kaçınmak isteyen yatırımcılar için hazırlanmıştır.
Temel özellikler arasında gecelik faizin kaldırılması, anında emir gerçekleştirme ve bazı durumlarda komisyonla değiştirme bulunur.
Şeriata uygunluk ve uzun vadeli işlemler için uygunluk gibi avantajlar sunarken, güvenilir brokerlerin azlığı, sınırlı enstrümanlar ve değişken ücret modelleri gibi sınırlamalar da vardır.
