قدرت خرید دلار آمریکا (بزرگ‌ترین و از باثبات‌ترین اقتصادهای دنیا) در نیم قرن گذشته حدود 90 درصد کاهش یافته و این آمار نشان‌دهنده تضعیف ارزش پول فیات در بلندمدت است.
اگرچه تضعیف پول فیات برای تثبیت رشد اقتصادی و تولیدات ناخالص داخلی لازم است، اما نیاز به سرمایهگذاری در دارایی ضد تورمی مانند طلا را ایجاد میکند؛ طلا به دلیل عرضه محدود و کاربرد گسترده در صنایع، یک دارایی ضد تورمی محسوب شده و در بلندمدت، ارزش خود را نسبت به پول حفظ میکند.
پوشش تورم با طلا
سرمایه‌گذاران از طلا برای پوشش تورم اقتصادی (کاهش ارزش پول فیات و قدرت خرید) استفاده می‌کنند چرا که طلا خاصیت ضد تورمی دارد؛ بدین ترتیب، برخلاف ارز فیات که نامحدود چاپ یا تولید میشود، طلا به دلیل محدودیت عرضه و کاربرد در صنایع مختلف، ارزش خود را دربرابر تورم حفظ میکند.
قدرت خرید دلار از دهه 70 میلادی تاکنون
برای مثال، قدرت خرید 10 دلار را در 50 سال گذشته بررسی می‌کنیم.
خرید در دهه 70 با ده دلار پول:
- 10 عدد همبرگر از مک دونالد (هر عدد 90 سنت)؛
- بلیط سینما برای دو نفر؛
- یک تکه لباس (تی شرت، شلوار معمولی 7 الی 12 دلار).
خرید در سال 2025 با ده دلار پول:
- 1 همبرگر (6 الی 7 دلار)؛
- نصف بلیط سینما ؛
- امکان خرید لباس وجود ندارد!
طبق شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI)، از 1970 تا سال 2025، قدرت خرید دلار حدود 87 الی 90 درصد کاهش یافته؛ این یعنی 10 دلار در در سال 1970 تقریبا معادل 80 الی 90 دلار در سال 2025 است.
درحالی که کاهش قدرت خرید در این بازه زمانی ارز در اقتصادهای تورمی بسیار شدیدتر است.
مقایسه قدرت خرید طلا و دلار در 50 سال اخیر
برای مقایسه قدرت خرید طلا و دلار باید به 2 نکته توجه کنیم:
- تورم دلار: ارزش دلار در 50 سال گذشته به‌طور پیوسته کاهش یافته، این یعنی هر 1 دلار امروز، قدرت خرید کمتری نسبت به 1 دلار نیم قرن پیش دارد؛
- قیمت طلا: ارزش دلاری طلا در طول 50 سال گذشته بهدلیل خواص کاربردی و کمیابی افزایش یافته و همواره بهعنوان دارایی ذخیره ارزش (پوشش تورم)، مورد استفاده قرارگرفته است.
حال در جدول زیر مقایسه می‌کنیم که در 50 سال اخیر، با 1 دلار و 1 اونس طلا چه تعداد بلیط سینما قابل خرید بوده:
سال | قیمت بلیط سینما به دلار | تعداد بلیط قابل خرید با 1 دلار | تعداد بلیط قابل خرید با 1 اونس طلا |
1975 | 1.5 | 0.66 | 100 |
1985 | 3.5 | 0.26 | 91 |
1995 | 4.5 | 0.19 | 84 |
2005 | 6.0 | 0.14 | 70 |
2015 | 8.5 | 0.09 | 133 |
2025 | 12 | 0.01 | 283 |
همانطور که مشخص است، در طول نیم قرن با یک اونس طلا علیرغم وجود تورم (گران شدن بلیط‌ها) میتوان تعداد تیکت بسیار بیشتری نسبت به سال 1975 خریداری کرد.
اما قدرت خرید 1 دلار برای تهیه تیکت سینما پیوسته درحال کاهش است، یعنی در سال 2025 با 1 دلار تعداد بلیط کمتری نسبت به سال 1975 میتوان تهیه کرد.
نکته: در سال‌های 1975 تا 2005 قدرت خرید طلا نیز به دلیل تورم کاهش یافته اما میزان کاهش قدرت خرید بسیار کمتر از دلار بوده و این نشان‌دهنده پتانسیل طلا برای حفظ ارزش پول دربرابر تورم است.
چرا از طلا برای پوشش تورم استفاده میشود؟
خاصیت ضد تورمی، خواص فیزیکی و کاربردهای گسترده فلز زرد، ازجمله دلایل حفظ ارزش طلا در بلندمدت هستند. دلایل استفاده از طلا برای پوشش تورم:
- محدودیت عرضه: منابع طلا در زمین محدود است؛ همچنین با کاهش ارزش پول در طول زمان، هزینه استخراج آن افزایش می‌یابد؛
- کاربرد طلا در صنعت: طلا به دلیل خواص فیزیکی، کاربرد گسترده‌ای در صنایع الکترونیک، هوافضا، شیمیایی، خودروسازی و... دارد؛
- دارایی برای ذخیره ارزش: طلا یکی از مهم‌ترین دارایی‌ها برای ذخیره ارزش است؛ باتوجه به اطمینان از حفظ ارزش در بلندمدت، حتی بانک‌های مرکزی نیز بخش قابل‌توجهی از ذخایر خود را به طلا اختصاص داده و میلیاردها دلار طلا در ترازنامه‌های خود نگهداری می‌کنند.
مثال‌هایی از افزایش ارزش طلا در طول بحران‌های اقتصادی
طلا به عنوان دارایی امن، در طول بحران‌های اقتصادی ارزش خود را حفظ میکند. برای مثال، قیمت طلا در طول بحران مالی 2008 رشد چشمگیری را تجربه کرد.
برای عبور از بحران مالی 2008، دولت‌ها به چاپ میلیاردها دلار پول روی آوردند که کاهش قدرت خرید پول فیات را رقم زد؛ اما طلا به دلیل محدودیت عرضه و خاصیت ضد تورمی، ارزش خود را حفظ کرد.
همچنین در سال 2023، پس از چاپ پول گسترده در پی رکود اقتصادی کرونا و ریسک‌های ژئوپلیتیکی، طلا روند صعودی پرقدرتی را پشت سر گذاشت.
انواع سرمایهگذاری با هدف پوشش تورم با طلا
ابزارهای مختلفی برای سرمایهگذاری در طلا با هدف حفط ارزش پول (مانند خرید فیزیکی، صندوق یا سکه طلا برای پوشش تورم) وجود دارد؛ انتخاب گزینه مناسب بسته به شرایط اقتصادی و ژئوپلیتیکی متفاوت است.
انواع سرمایهگذاری در طلا برای پوشش تورم:
- خرید طلای فیزیکی: خرید طلای فیزیکی در مواقع وجود ریسک ژئوپلیتیک بهترین گزینه است؛ اما ریسک نگهداری (خطر دزدی)، هزینه کارمزد و اجرت و گاها عدم اطمینان بابت اصالت کالا ازجمله معایب آن هستند؛
- خرید سکه طلا برای پوشش تورم: سکه طلا نقدشوندگی بالایی دارد. اما معمولا قیمت بالاتری نسبت به طلای جهانی دارد (حباب قیمتی)؛
- گواهی سپرده طلا: گواهی سپرده ریسک نگهداری ندارد اما درصورت تمایل، امکان تحویل طلا به‌صورت فیزیکی نیز فراهم است؛ در شرایط پایدار نقدشوندگی نسیتا خوبی دارد، اما وابستگی به بانک صادرکننده ازجمله ریسک‌های آن هستند (ریسک نکول بدهی در بحران‌ها)؛
- صندوق سرمایهگذاری طلا: این صندوق‌ها دارایی خود را در طلا و اوراق مبتنی بر طلا سرمایهگذاری می‌کنند؛ نقدشوندگی بالا و حذف ریسک نگهداری، از مزایای صندوق طلا هستند. اما در برخی موارد، احتمال همگرایی ضعیف با طلا نیز وجود دارد.
جمع‌بندی
طلا به دلیل خواص فیزیکی (استحکام بالا، درخشندگی، انتقال الکتریسیته و...) و عرضه محدود، خاصیت ضد تورمی دارد و در سال‌های اخیر بهعنوان دارایی برای ذخیره ارزش مورد استقبال قرارگرفته است.
در 50 سال اخیر علیرغم تورم (گران شدن کالاها)، قدرت خرید طلا به‌شدت افزایش یافته و این درحالی است که قدرت خرید پول فیات هرسال به‌طور پیوسته کاهش می‌یابد.
خرید طلای فیزیکی (نو یا آبشده)، گواهی سپرده طلا و صندوقهای سرمایهگذاری طلا از راه‌های سرمایهگذاری در طلا هستند؛ ETFهای طلا صندوق‌هایی با پشتوانه طلا و اوراق مبتنی بر طلا هستند که نقدشوندگی بالایی نیز دارند؛ با این حال، در دوره ریسک ژئوپولیتیکی بهدلیل افزایش ریسک اعتباری و احتمال نکول بدهی، طلای فیزیکی بهترین گزینه بوده و گواهی سپرده، اوراق و ETF طلا پیشنهاد نمی‌شود.
