در تحلیل تکنیکال، تشخیص قدرت روند به اندازه تشخیص جهت آن اهمیت دارد. اندیکاتور ADX به‌عنوان ابزاری برای سنجش قدرت روند، امکان تشخیص بازار روند دار و رنج را فراهم میکند. معامله‌گر با استفاده از این اندیکاتور میتواند از ورود به موقعیت‌های کم قدرت یا بدون روند اجتناب کند.
اندیکاتور ADX چیست؟
اندیکاتور ADX یا "Average Directional Index" شاخصی است که برای سنجش قدرت روند قیمت و بدون توجه به جهت آن، به‌کار می‌رود. با استفاده از این اندیکاتور، معامله‌گر میتواند تشخیص دهد که بازار در وضعیت رونددار قرار دارد یا در شرایط بدون روند و به‌صورت نوسانی حرکت میکند . استفاده از ADX در شناسایی نمودارهای مناسب برای معامله یا تایید شرایط ورود، به‌ویژه در زمان تداوم روند کاربرد دارد.
فرمول محاسبه اندیکاتور ADX
اندیکاتور ADX بر پایه سه مولفه اصلی ساخته می‌شود که هرکدام از آنها بخشی از فرآیند سنجش قدرت روند را بر عهده دارند و به‌صورت ترکیبی، اطلاعاتی از وضعیت حرکتی بازار ارائه می‌دهند. سه بخش اصلی اندیکاتور ADX:
- شاخص جهتدار مثبت DI+
- شاخص جهتدار منفی DI-
- شاخص میانگین جهتدار ADX
این سه مولفه با هم برای اندازهگیری قدرت روند به‌کار می‌روند. اندیکاتور ADX از اختلاف بین DI+ و DI- مشتق می‌شود و سپس با یک میانگین متحرک (معمولا 14 دوره‌ای) محاسبه می‌گردد.
مراحل محاسبه اندیکاتور ADX
برای درک بهتر عملکرد اندیکاتور ADX، ابتدا باید با مراحل محاسبه آن آشنا شد که شامل محاسبه حرکت‌های جهتدار، شاخص‌های DI و در نهایت میانگین‌گیری از قدرت روند است. مراحل محاسبه اندیکاتور ADX:
محاسبه حرکت‌های جهتدار (Directional Movement)
در این مرحله، ابتدا باید جهت حرکت قیمت در هر روز نسبت به روز قبل مشخص شود. فرمول محاسبه حرکت جهتدار:
- سقف امروز - سقف دیروز < کف دیروز - کف امروز = حرکت مثبت
- کف دیروز - کف امروز < سقف امروز - سقف دیروز = حرکت منفی
در غیر این صورت، هر دو مقدار صفر می‌شوند.
محاسبه DI- و DI+
با تقسیم مقدار حرکت‌های جهتدار مثبت و منفی بر میانگین محدوده واقعی (ATR) و سپس میانگین‌گیری آنها در یک بازه زمانی مشخص، شاخص‌های DI+ وDI- محاسبه می‌شوند.
محاسبه شاخص جهتدار (DX)
در این مرحله، با استفاده از مقادیرDI+ وDI-، میزان اختلاف بین قدرت حرکت‌های جهتدار محاسبه می‌شود. فرمول محاسبه شاخص جهتدار DX:
محاسبه ADX
در این مرحله، با محاسبه میانگین نمایی DX در یک بازه مشخص، مقدار نهایی ADX تعیین می‌شود. فرمول محاسبه ADX:
توضیح فرمول: میانگین‌گیری نمایی (EMA) از DX برای دوره مشخص (مثلاً 14 روز)
ساختار اندیکاتور ADX
اندیکاتور ADX قدرت روند قیمت را در مقیاسی بین ۰ تا ۱۰۰ اندازهگیری میکند، بدون آن که جهت صعودی یا نزولی آن را نشان دهد. مقدار ADX پایین‌تر از 20 معمولا نشاندهنده نبود روند مشخص یا حرکت در محدوده رنج است. زمانی که مقدار آن از 50 بالاتر رود، نشان از شکل‌گیری روند قوی خواهد بود؛ این روند میتواند صعودی یا نزولی باشد.
ساختار ADX بر پایه دو شاخص دیگر به‌نام DI+ وDI- بنا شده که میزان حرکت صعودی و نزولی را در نمودار بررسی می‌کنند. اندیکاتور ADX حاصل محاسبه‌ای میانگین‌گیری‌شده از اختلاف این دو شاخص است و تنها عددی تولید میکند که «قدرت روند» را نشان میدهد.
نحوه ارائه سیگنال در اندیکاتور ADX
زمانی که مقدار ADX از سطح ۴۰ بالاتر می‌رود، معمولا به معنای ورود بازار به فاز روندی قدرتمند است. اگر این وضعیت همراه با شکست یک سطح تکنیکال مانند حمایت و مقاومت باشد، می‌توان آن را به‌عنوان تاییدی بر آغاز یک حرکت پرقدرت در نظر گرفت.
در مقابل، اگر ADX پس از عبور از سطح ۵۰ شروع به کاهش کند، نشانه‌ای از کاهش قدرت روند است. در چنین شرایطی، احتمال ورود بازار به فاز اصلاح یا حرکت رنج افزایش می‌یابد.
مثال تشخیص قدرت روند در اندیکاتور ADX
در نمودار چهارساعته طلا به دلار آمریکا (XAUUSD)، قرارگیری مقدار اندیکاتور ADX بالاتر از سطح ۵۰ همراه با شیب صعودی، نشاندهنده وجود روند قوی در بازار است. اما زمانی که شیب ADX کاهش یافته و مقدار آن به زیر سطح ۲۰ برسد، معمولا به‌معنای تضعیف روند و ورود قیمت به وضعیت رنج است.
ترکیب اندیکاتور ADX با سایر اندیکاتورها
اندیکاتور ADX فقط قدرت روند را نشان میدهد و برای تعیین جهت حرکت قیمت، بهتر است با دیگر اندیکاتورها ترکیب شود. ترکیب اندیکاتور ADX با مکدی و RSI:
ترکیب ADX با RSI
اندیکاتور RSI برای تشخیص نواحی اشباع خرید یا فروش به‌کار می‌رود، اما در بازارهای رِنج عملکرد بهتری دارد. زمانی‌که ADX مقدار بالای ۲۵ یا ۳۰ را نشان دهد (نشاندهنده قدرت روند) و در همان زمان، RSI از محدوده اشباع فروش به بالا باز‌گردد، می‌توان آن را سیگنالی برای آغاز روند صعودی تلقی کرد. در مقابل، ترکیب ADX در روند قوی با بازگشت RSI از ناحیه اشباع خرید، میتواند نشانه آغاز روند نزولی باشد.
ترکیب ADX با مکدی
اندیکاتور مکدی، ابزاری برای تشخیص جهت و مومنتوم روند است. در صورت قرار داشتن ADX بالای عدد 30 و وقوع هم‌زمان یک کراس صعودی درMACD ، احتمال شروع یک روند صعودی قوی افزایش می‌یابد. به‌همین ترتیب، ترکیب ADX قوی با کراس نزولی در MACD میتواند تأییدکننده آغاز یک روند نزولی باشد.
اشتباهات رایج در استفاده از اندیکاتور ADX
علی‌رغم کاربرد گسترده ADX در تحلیل تکنیکال، بسیاری از معامله‌گران در تحلیل و استفاده از این اندیکاتور دچار خطا می‌شوند. نمونه‌های اشتباهات رایج در استفاده از ADX:
تفسیر اشتباه ADX به‌عنوان سیگنال خرید یا فروش
اندیکاتور ADX صرفا قدرت روند را می‌سنجد و به‌هیچ‌وجه جهت حرکت قیمت را تعیین نمیکند. استفاده از آن به‌تنهایی برای گرفتن تصمیم خرید یا فروش، یکی از رایج‌ترین اشتباهات است. این اندیکاتور باید با ابزارهای تعیین‌کننده جهت روند ترکیب شود.
نادیده گرفتن شیب ADX
مقدار ADX به‌تنهایی برای تحلیل کافی نیست؛ بلکه جهت شیب آن نیز اهمیت بالایی دارد. افزایش شیب ADX نشاندهنده قدرت‌گرفتن روند است، حتی اگر مقدار آن کمتر از ۲۵ باشد. در مقابل، کاهش شیب ADX میتواند بیان‌گر تضعیف روند باشد، حتی زمانی که عدد اندیکاتور بالاتر از ۴۰ قرار دارد.
استفاده از ADX در بازارهای کم‌نوسان
در بازارهای فاقد تحرک قوی [مثل شرایط قبل از خبرهای مهم اقتصادی یا در ساعات کم‌حجم بازار]، ممکن است ADX سیگنال‌های گمراه‌کننده تولید کند. در این موارد، بهتر است از ورود صرف‌نظر کرده تا تاییدیه‌های بیشتری مشاهده شوند.
چشم‌پوشی از تایم‌فریم تحلیل
رفتار ADX در تایم‌فریم‌های مختلف متفاوت است. مقداری که در نمودار روزانه روندی قوی را نشان میدهد، ممکن است در نمودار ساعتی بی‌اهمیت باشد. مقایسه مقادیر ADX بدون در نظر گرفتن تایم فریم، به تحلیل اشتباه منجر خواهد شد.
عدم استفاده از ترکیب با پرایس‌اکشن یا سطوح تکنیکال
برخی معامله‌گران صرفا بر اساس مقدار ADX تصمیم می‌گیرند، در حالی که ترکیب آن با سطوح حمایت و مقاومت، کندل‌ها یا شکست‌های قیمتی، اعتبار تحلیل را افزایش میدهد.
جمع‌بندی
اندیکاتور ADX روشی برای سنجش قدرت روند است، اما جهت حرکت را نشان نمی‌دهد. این ابزار قادر به تشخیص فازهای رونددار یا رنج بازار است، اما تفسیر آن باید همراه با بررسی شیب، تایم‌فریم و ابزارهای مکمل همچون RSI یا MACD انجام شود.
سیگنال‌های ADX زمانی معتبر هستند که با شکست سطوح یا تغییر ساختار نمودار هم‌زمان باشند. اندیکاتور ADX نه‌تنها برای تایید قدرت روند کاربرد دارد، بلکه برای فیلتر کردن شرایط نامناسب بازار نیز نقش مهمی ایفا میکند.
