تئوری لبخند دلار توسط استفان جن، اقتصاددان برجسته بریتانیایی مطرح شده است و به رفتار قیمتی دلار در سایکل‌های اقتصادی مختلف [رکود اقتصادی در جهان، رکود آمریکا و رشد اقتصادی آمریکا] می‌پردازد.
دلار به دلیل اعتماد جهانی به دولت آمریکا، نقدشوندگی در دوره رکود و نقش USD به عنوان دارایی مناسب برای ذخیره ارزش، ماهیت امن دارد. نظریه لبخند دلار با توجه به ماهیت امن USD، تقویت آن را در دوره رکود اقتصاد جهانی برجسته می‌کند.
تئوری لبخند دلار چیست؟
نظریه لبخند دلار به رفتار قیمتی مشابه دلار آمریکا در دو سایکل اقتصادی متفاوت اشاره دارد. در دوره رونق و رکود در اقتصاد جهانی، دلار آمریکا تقویت میشود.
تئوری لبخند دلار نوسانات شاخص دلار را مطابق تصویر زیر، به سه فاز تقسیم می‌کند:
1- روند دلار در رکود اقتصاد جهانی
در دوره رکود یا بحران اقتصاد جهانی، تقاضای دلار به عنوان دارایی امن، افزایش مییابد. ماهیت امن دلار به دلیل نقش دلار به عنوان ارز مرجع تجارت جهانی و ذخیره بین‌المللی، و همچنین اعتبار دولت امریکا است.
دلایلی که دلار را به یک دارایی امن تبدیل می‌کنند:
- اعتبار دولت آمریکا: شفافیت گزارشات اقتصادی آمریکا و استقبال گسترده از اوراق بدهی این کشور، نشان‌دهنده اعتبار بالای دولت آمریکا در سطح جهانی است؛
- نقدشوندگی دلار در طول بحران: همه جای دنیا، دلار یک دارایی با نقدشوندگی بالا (حتی در دوره رکود) است؛
- نقش دلار در تبادلات نقدینگی و تجارت جهانی: بسیاری از پرداخت‌های بین‌المللی (مثلا از طریق سیستم پرداخت SWIFT) به دلار انجام می‌شوند. همچنین USD ارز مرجع در تجارت جهانی بوده و همیشه یک تقاضای پیشفرض برای آن وجود دارد؛
- نقش دلار در ذخایر جهانی: تمام بانک‌های مرکزی از دلار برای ذخیره ارزش استفاده می‌کنند؛ به گفته IMF، حدود 7 تریلیون دلار توسط 149 کشور نگهداری میشود؛ این یعنی دنیا USD را به عنوان یک دارایی مطمئن برای ذخیره ارزش قبول دارد.
مثال از تقویت دلار در بحران مالی جهانی
همانطور که در تصویر زیر مشخص است، در طول بحران مالی 2008، دلار به عنوان یک دارایی امن مورد تقاضا قرارگرفت و تقویت شد.
2- ناامیدی از اقتصاد آمریکا و تضعیف دلار
فاز دوم تئوری لبخند دلار، تضعیف USD در پی رشد اقتصادی ضعیف در آمریکا است. معمولا در این شرایط فدرال رزرو برای تقویت رشد اقتصادی، نرخ بهره را کاهش میدهد؛ این اقدام باعث فرار سرمایه به بازارهایی با سود بالاتر میشود.
دلیل تضعیف دلار در شرایط رکودی اقتصاد:
- عدم اطمینان: نبود پایداری سیاسی-اقتصادی با کاهش مصرف (افزایش پس‌انداز)، افت سرمایهگذاری، توقف استخدام و کاهش بهره‌وری همراه است که این روندها در شاخص‌هایی مانند PMI و نظرسنجی‌های مصرفکننده قابل مشاهده‌اند؛
- کاهش نرخ بهره: معمولا فدرال رزرو برای تحریک رشد، نرخ بهره را کاهش میدهد؛ البته اگر بحران از جنس رکود تورمی باشد، مسیر سیاست پولی دشوارتر خواهد بود؛
- تضعیف بازارکار: در دوره رکود، افزایش نرخ بیکاری اتفاق می‌افتد؛ افزایش نرخ بیکاری باعث کاهش نرخ رشد دستمزدها و درنهایت، کاهش تقاضا میشود؛
- کاهش احساسات مصرفکننده: اقتصاد آمریکا وابسته به مصرف است. در بحران‌ها، افت احساسات مصرفکننده و افزایش پس‌انداز، به تولید ناخالص داخلی آسیب می‌زند.
مثال از تضعیف دلار در دوره رکود اقتصادی
پس از پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری 2024 و عدم اطمینان شدید درمورد تجارت جهانی و خطر رکود ناشی از افزایش شدید تعرفه‌های واردات، دلار شدیدا تضعیف شد.
3- تقویت دلار در رشد اقتصادی قوی آمریکا
در دوره رشد اقتصادی آمریکا، رغبت به سرمایهگذاری در این کشور وجود دارد؛ این موضوع رشد را تقویت می‌کند؛ همچنین اگر تداوم رشد اقتصادی منجر به تورم شود، فدرال رزرو به‌منظور جلوگیری از افزایش تورم، نرخ بهره را افزایش میدهد؛ افزایش نرخ بهره باعث جذب سرمایه کری تریدرها میشود و دلار را در موضع قدرت قرار میدهد.
نظریه لبخند دلار توسط چه کسی مطرح شده؟
تئوری لبخند دلار توسط استفان جن "Stephen Jen"، اقتصاددان بریتانیایی، در سال 2006 مطرح شده است؛ استفان جن اقتصاددان و تحلیلگر مطرح در بازارهای مالی بوده و سوابق کاری در موسسات مالی برجسته از جمله صندوق بین‌المللی پول "IMF" و مورگان استنلی "Morgan Stanley" را دارد.
استفان جن تحقیقاتی درمورد بازار فارکس، سیاستهای پولی و اقتصاد جهانی نیز مطرح کرده و همچنین مقالات تحلیل وی در نشریات معتبر مانند بلومبرگ و فایننشیال تایمز منتشر شده‌اند.
آیا تئوری لبخند دلار واقعا کاربردی است؟
به‌دلیل گستردگی عوامل تاثیرگذاردر بازار فارکس، فرمولیزه کردن به‌طور کلی در اقتصاد صحیح نیست. اما برای معامله‌گران درک مفهوم نظریه لبخند دلار ضروری است.
تئوری لبخند دلار اشاره دارد که این ارز در شرایط رونق اقتصادی آمریکا تقویت شده و همچنین در دوره رکود اقتصاد جهانی نیز، به عنوان دارایی امن مورد تقاضا قرار می‌گیرد. در دوره رونق آمریکا طبیعتا تقاضا برای سرمایهگذاری در آمریکا افزایش یافته و باعث تقویت دلار میشود.
همچنین دلار به‌دلیل اعتماد و مقبولیت جهانی به دولت آمریکا و همچنین اندازه اقتصاد (بزرگ‌ترین اقتصاد جهان)، ماهیت امن داشته و در دوره رکود، مورد تقاضا قرار می‌گیرد.
آیا دلار قوی برای اقتصاد آمریکا مفید است؟
تاثیر تقویت دلار در اقتصاد آمریکا را از دو جهت می‌توان بررسی کرد:
- کاهش تورم: تقویت دلار از طریق کاهش قیمت محصولات وارداتی، تورم مصرفکننده آمریکا را کاهش میدهد؛ به دلیل نقش پررنگ مصرف در آمریکا، قیمت کالاهای وارداتی تاثیر قابل‌توجهی در تورم اقتصادی آمریکا دارد و در این مورد، تقویت دلار اتفاق مثبتی است؛
- رکود اقتصادی: از طرفی دیگر، تقویت دلار باعث گران شدن کالاهای آمریکایی در اقتصاد جهانی شده و تقاضای مصرف‌کنندگان خارجی برای اجناس آمریکایی را کاهش میدهد؛ این موضوع ارزش صادرات آمریکا و تراز تجاری را تهدید می‌کند.
علاوه بر آن، تقویت بیش از حد ارز فیات، منجر به کاهش شدید انتظارات تورمی، کاهش تقاضای مصرفکننده داخلی و رکود اقتصادی میشود. پس تقویت دلار برای اقتصاد آمریکا مانند شمشیر دولبه عمل می‌کند و وظیفه فدرال رزرو، ایجاد ثبات ارزش دلار در سطح کنترل شده برای جلوگیری از رکود و تورم است.
جمع‌بندی
دلار در دوره رشد اقتصادی آمریکا به دلیل جذب سرمایه، و همچنین در دوره رکود اقتصاد جهانی به دلیل ماهیت امن، مورد تقاضا قرار می‌گیرد. اما در دوره رشد ضعیف آمریکا و کاهش نرخ بهره فدرال رزرو، سرمایهگذاران بازارهایی با بازده بالاتر را ترجیح داده و دلار تضعیف میشود.
تقویت دلار باعث ارزان شدن کالاهای وارداتی و کاهش تورم در آمریکا میشود؛ اما از طرفی دلار قوی، قیمت اجناس آمریکایی را برای مصرف‌کنندگان خارجی افزایش داده و به تبع، تقاضای صادراتی کاهش مییابد. پس دلار قوی اثرات مثبت و منفی در اقتصاد دارد و کنترل ارزش دلار در سطحی که تورم و رکود تشدید نشوند، برای فدرال رزرو ضروری است.
